Przewodnik po Zakopanem
Zakopane
Położone u stóp Tatr Zakopane jest cenionym od lat kurortem turystycznym. Nazwa miejscowości wywodzi się etymologicznie od staropolskiego terminu „zakopane”, który oznaczał karczowisko i pierwotnie była stosowana w formie Za Kopane. Pierwszy raz terminu tego użyto w odniesieniu do podtatrzańskiej osady w dokumencie króla Zygmunta III Wazy z 20 kwietnia 1630 roku. W XVIII wieku Zakopane przyciągało poszukiwaczy cennych kruszców. Odkryto wówczas w okolicy złoża złota, srebra, miedzi. Wkrótce pobudowano huty w Kuźnicach i Kościelisku. Cenne złoża wyczerpały się w drugiej połowie XIX stulecia, jednak nie przyczyniło się to do upadku miasteczka, które z końcem wspominanego wieku zostało uznane za uzdrowisko. Przełom XIX i XX wieku jak też okres międzywojenny były dla osady znamiennym momentem. Wówczas to ściągały tu rzesze artystów, którzy czerpali inspirację z malowniczego krajobrazu górskiego.
Obecnie miasto (prawa miejskie w 1933 roku) stanowi kurort wypoczynkowy. Każdego roku odwiedza je około 2,5 miliona turystów. Znajduje się tu niezwykle rozbudowana infrastruktura turystyczna, zapewniająca noclegi, wyżywienie oraz liczne atrakcje odwiedzającym. Istnieje możliwość zakwaterowania zgodnie z preferencjami – w hotelach, pensjonatach, na kwaterach prywatnych, w schroniskach.
Miasto – zwane „zimową stolicą Polski” – oferuje liczne atrakcje nie tylko w czasie śnieżnego okresu, ale także w innych porach roku. Miłośnicy aktywnego wypoczynku mogą oddać się slalomom na desce lub nartach, jak też górskim wędrówkom i wspinaczkom. Miasto podsuwa odwiedzającym także ciekawe propozycje kulturalne. Interesującą rozrywką może być wizyta w kinie, teatrze, muzeum, jak też spacer po zabytkowej starówce na ulicy Kościeliskiej. Znajdują się tu także liczne kluby, kawiarnie, puby i restauracje, gdzie można skosztować regionalnych przysmaków, a niekiedy także trafić na koncert muzyki ludowej.
Krupówki
Jest to reprezentacyjna ulica Zakopanego, wokół której rozgrywa się życie kulturalne i towarzyskie miasta. Pierwotnie był to trakt łączący hutę z kościołem, który około 1870 roku nabrał charakteru ulicy. Gruntowny remont nastąpił w latach 90-tych XX wieku, a liczne prace restauracyjne można obserwować jeszcze do dnia dzisiejszego. Deptak mieści się w samym centrum miasta. Po obu jego stronach znajdują się liczne kawiarnie, restauracje, puby, księgarnie, a także sklepy z markową odzieżą. Można natknąć się tu na każdym kroku na stoiska, gdzie lokalni mieszkańcy sprzedają oscypki, bundz lub bryndzę. Krupówki rozciągają się na 1100 m i prowadzą pod samą Gubałówkę. Ich znakiem rozpoznawczym jest wieczny ruch i gwar.
Gubałówka
To jedno z chętniej odwiedzanych miejsc w Zakopanem. Wznosi się po północno-zachodniej stronie miasteczka, a ze szczytu (1126 m n.p.m.) rozciąga się malowniczy widok na Zakopane. Można tu dotrzeć dzięki zmodernizowanej w 2001 roku kolei linowo-torowej bądź pieszej wędrówce (ok. 40 min, bezpieczne podejście).
Na szczycie znajduje się ośrodek narciarski z trasami na Polanie Gubałówka, rynną snowboardową i snowparkiem. W okresie zimowym czynne są tu wyciągi narciarskie, prywatnych właścicieli. Szczególną popularnością cieszy się zjeżdżalnia grawitacyjna. Ponadto mieszczą się tu restauracje, sklepy z pamiątkami, park linowy, tor gokartowy, place zabaw.
Wielka Krokiew
Twórcą skoczni jest wybitny plastyk i architekt, a także wielki miłośnik Tatr i góralszczyzny – Karol Stryjeński. Był zwycięzcą konkursu z 1922 roku na plan przestrzenny zagospodarowania Zakopanego. Jego projekt przewidywał podział miejscowości na poszczególne strefy, przy czym południowa część miała mieć charakter narciarski.
W dniu 25 grudnia 1923 roku ruszyła budowa, mająca na celu realizację planu. Dopiero w dwa lata później Wielka Krokiew im. Stanisława Marusarza została uroczyście otwarta. Pierwsze zawody, które się odbyły na tym obiekcie wygrał Stanisław Gąsienica Sieczka z wynikiem 30 i 36 m. Skocznia jest również obecnie wykorzystywana i stanowi jeden z punktów w cyklu sportowym Pucharu Świata w skokach narciarskich. Od 2004 roku organizowane są tu również letnie zawody Grand Prix w skokach narciarskich, dzięki czemu mogą je podziwiać również turyści odwiedzający Zakopane w sezonie letnim.
Widownia jest w stanie pomieścić do 40 tys. osób, dzięki czemu podczas zawodów panuje tu niezwykła atmosfera. Obiekt można również zwiedzać. Na górę prowadzi wyciąg krzesełkowy, z którego w trakcie zawodów korzystają skoczkowie.
Kasprowy Wierch
Szczyt o wysokości 1987m.n.p.m., położony w Tatrach Zachodnich, stanowi największą (dosłownie!) atrakcję Zakopanego. Prowadzą tu malownicze szlaki piesze, jak też nowoczesna kolej linowa. Zarówno podczas jazdy kolejką, jak i w trakcie wędrówki można podziwiać piękne, tatrzańskie widoki.
Kasprowy Wierch należy do najchętniej odwiedzanych ośrodków narciarskich. Można tu skorzystać z dwóch malowniczych i przestronnych tras – w kotle Gąsienicowym i w kotle Gorczykowym. Jednocześnie jest to szczyt chętnie odwiedzany przez miłośników pieszych wędrówek. Prowadzi tu kilka szlaków turystycznych, w tym: zielony – do Kuźnic przez Myślenickie Turnie, żółty – z „Murowańca” w na Suchą Przełęcz, czerwony – z Doliny Kościeliskiej na Świdnicę bądź Orlą Perć.
Etymologicznie nazwa szczytu pochodzi od nazwy leżącej u jego podnóża Hali Kasprowej, zaś ta – wedle podań ludowych – od przezwiska jej dawnego właściciela, górala Kaspra. Podczas wędrówki można się natknąć na rzadkie, występujące wyłącznie w tym regionie gatunki roślin, jak: wiechlina tatrzańska, mietlica alpejska, sit trójłuskowy.
Giewont
Szczyt wznoszący się na terenie Tatr Zachodnich na wysokości 1894m n.p.m. cieszy się ogromną popularnością wśród turystów. Masyw góruje nad Zakopanym i zapewnia doskonały widok na malowniczą panoramę. Na wierzchołek można dotrzeć korzystając z jednego z trzech popularnych szlaków: niebieskiego – z Kuźnic przez Kalatówki, Dolinę Kondratową, Kondracka Przełęcz, czerwonego – z Doliny Strążyskiej przez Polanę Strążyską u Przełęcz na Grzybowcy na Wyżnią Kondracką Przełęcz, a dalej szlakiem niebieskim, żółtym – z Gronika przez Dolinę Małej Łąki na Kondracką Przełęcz, stąd dalej szlakiem niebieskim.
Pierwsze wzmianki dotyczące szczytu pojawiają się w dokumentach z XVI wieku i mówią o kopalni miedzi Gewant w masywie, jednak do dnia dzisiejszego nie zostało wyjaśnione i udokumentowane pochodzenie nazwy góry. Przypuszczalnie związana jest ona z niemieckim określeniem ściany, skały – Wand, które pierwotnie brzmiało Gewand (grupa skał) bądź Gähwand (stroma skała). Wśród polskich badaczy i mieszkańców Podhala panuje przekonanie, iż nazwa góry wywodzi się od nazwiska górala z rodu Giewontów.
Z uwagi na liczne ludowe podania Giewont stał się symbolem. Zarys masywu, zgodnie z legendą, ma przypominać sylwetkę śpiącego rycerza, który przebudzi się, gdy Polsce będzie groziło wielkie niebezpieczeństwo. Symboliczny jest także krzyż wniesiony na szczyt przez parafian z Zakopanego na pamiątkę 1900 rocznicy narodzin Jezusa Chrystusa.
Droga Pod Reglami
Malowniczy, spacerowy szlak przebierający u podnóży wzniesień reglowych na przedgórzu tatr Zachodnich. Ścieżka wiedzie od Kuźnic aż do Kir przy wylocie Doliny Kościeliskiej. Dawniej trasa ta była nazywana Żelazną Drogą z uwagi na połączenie dwóch ośrodków hutniczych. Utrzymywał ją dwór w Kuźnicach, a pod koniec XX wieku prawo do zarządzania ścieżką zyskał samorząd zakopiański i Tatrzański Park Narodowy.
Trasa wiedzie obrzeżami Zakopanego i Kościeliska. Od Kuźnic wije się przez gęsty las, by następnie ukazać w pełnej krasie kompleks narciarskich skoczni – Mała, Średnia i Wielka Krokiew. Dalej trasa prowadzi przez Doliną Białego, ulicę Stążyską, Gronik i wiele interesujących miejsc. Szlak jest bardzo łatwy i przyjemny.
Dolina Kościeliska
Jest drugą co do wielkości doliną położną w Tartach Polskich. Z uwagi na różnorodność form skalnych oraz ciekawe ukształtowanie szaty roślinnej uchodzi także za najpiękniejszą wśród turystów. Oferuje doskonałe warunki do pieszych wędrówek, prowadzą z niej bądź przez nią liczne szlaki do najciekawszych miejsc. Najwyższym punktem w okolicy jest Błyszcz (2159 m), podziwiać można także Bystrą (2248 m) – najwyższy szczyt Tatr Zachodnich.
Początkowa część trasy wiedzie wzdłuż malowniczego potoku, który płynie tuż obok stromych skał i pięknych urwisk. Znajdują się tu również szerokie łąki, gdzie można podziwiać unikalne okazy roślin, jak: tojad Kotuli, turzyca dwupienna czy wielosił błękitny. Ciekawymi formami są także liczne jaskinie, niektóre dostępne do zwiedzania dla turystów.
Rysy
Masyw położony w Tatrach wysokich tuż przy granicy polsko-słowackiej, którego najwyższy szczyt mierzy 2503m n.p.m., po stronie polskiej najwyższy wierzchołek osiąga wysokość 2499 m n.p.m. Można zetknąć się tu z unikalnymi gatunkami flory, głównie z grupy roślin alpejskich, jak też zaobserwować chronione gatunki zwierząt, jak kozica bądź świstak.
Rysy są jednym z najczęściej odwiedzanych szczytów Tatr, do którego prowadzą ciekawe szlaki turystyczne. Od strony polskiej podejście jest bardzo dobrze zabezpieczone łańcuchami, nie należy jednak do najprostszych. Wymaga odpowiedniej kondycji oraz przygotowania. Pierwsze wejście latem należy do Eduarda Blásy, który wspiął się na szczyt z przewodnikiem Jánem Rumanem Driečnym Starszym w dniu 20 lipca 1840 roku. W zimie po raz pierwszy szczyt zdobył Theodor Wundt z przewodnikiem Jakobem Horvayem 10 kwietnia 1884 roku.
Szczyt przyciąga miłośników górskich wędrówek z uwagi na wyjątkową panoramę.
Dolina Pięciu Stawów
Jest najrozleglejsza wśród polskich, wysokogórskich dolin. Rozpościera się na długości 4 km i otoczona jest przez wysokie górskie szczyty, które potęgują piękno i nadają alpejskiego charakteru. Uroku dodają szerokie łąki, malownicze wodospady, krystalicznie czysta woda jezior oraz imponujące pasmo Orlej Perci. Charakterystyczny klimat wysokogórski sprawił, że można w czasie wędrówki podziwiać wyjątkowe okazy roślinne, jak szarotka alpejska, a przy odrobinie szczęścia obserwować kozice, jelenie bądź rysie.
Nazwa została nadana z uwagi na występowanie pięciu stawów – Przedni, Mały, Wielki (31,4 ha – powierzchnia, 79,3m – głębokość), Czarny, Zadni. Dolina Pięciu Stawów znajduje się na wysokości powyżej 1665m n.p.m. i wiedzie przez nią malowniczy szlak, który umożliwia dotarcie do ciekawych szczytów. Poza ścieżkami wiodącymi z innych tras turystycznych do doliny można dostać się korzystając z zielonego szlaku wiodącego od Palenicy Białczańskiej przez Wodogrzmoty Mickiewicza i Dolinę Roztoki.
Morskie Oko
Jest to największe jezioro w Tatrach. Akwen ma pochodzenie polodowcowe i stanowi wypełnienie wydrążonej przez lodowce misy skalnej. Jego powierzchnia wynosi 39,93 ha, przy czym długości ma 862 m, a szerokość 568m. W najgłębszym miejscu osiąga ok. 51 m. Wokół akwenu prowadzi ścieżka, a brzegi porośnięte kosodrzewiną.
Nazwa jeziora stanowi translację pierwotnej, zaczerpniętej z języka niemieckiego. Terminem Meerauge (Meer -morze, Auge – oko) nazywali ten akwen osadnicy niemieccy ze Spiszu. Wcześniej odnotowano dla tego jeziora nazwę – Biały Staw (ok. 1650), Rybi Staw (od zamieszkującego te wody pstrąga). Morskie Oko przyciąga turystów z uwagi na łatwy dostęp i malownicze krajobrazy. Znajduje się tu również schronisko, które pobudowano w XIX wieku.